Ney, iyi muhafaza edilip korunursa çok uzun ömürlü bir enstrümandır.
Tarihin oldukça uzak dönemlerinden, üç, dört yüzyıl öncesinden
günümüze intikal eden neyler bulunmaktadır. Ney, üflendikçe, eskidikçe
güzelleşir, sesi açılır ve performansı yükselir. Buna paralel olarak
hem manevi, hem de maddi değeri artar. Eski dönemlerden bize ulaşan
ve her biri bir kültür mirası olarak değerlendirilen neylere şu an
paha biçilemez.
Neylerimizin uzun ömürlü olması ve performanslarının sürekli olup,
gelecekte çocuklarımıza, hatta torunlarımıza intikal ettirebilmemiz
için;
1) Neyinizi ayda bir aralıklarla düzenli olarak
yağlamalısınız. Yağlamada kullanılmak üzere mısırözü yağı
kullanılabilir. Mısırözü yağı, diğer yağlara göre daha kolay
bulunabilir ve ekonomik özellikte olmasının yanısıra, neyin içerisinde
fazla yapışkan bir tabaka bırakmaması, tortu yapmaması ve inceliği
sayesinde kamışın gözeneklerine daha iyi nüfuz ettiği için tercih
edilmelidir.
Yağlama işlemi için en güzel ve en pratik yöntem şudur:
Nalburdan temin edeceğiniz 50 mm çapındaki bir PVC boruyu, sahip
olduğunuz en büyük ney boyuna göre kesiniz ve borunun altını kör
tapayla kapatıp PVC yapıştırıcısıyla iyice yapıştırıp yalıtarak
yağlama tankı haline getiriniz. Bu tanka yağla doldurduktan sonra
neyinizi içine daldırıp rahatlıkla yağlayabilirsiniz.
Yağlamayı yapmadan hemen önce neyinizi üflemeyin; çünkü üflenen neyin
içi nemlenir ve neyin kamışı yağı gerektiği ölçüde çekmez.
Neyinizin hoş kokması için, yağın içine, misk, amber, sandal, gül
vesaire gibi sevdiğiniz bir esansı karıştırabilirsiniz. Böylece
neyinizin hoş kokmasını sağlayabilirsiniz. Bu kokuların kamışa zarar
vermemesi için "alkolsüz" olmaları gerekmektedir.
Yağlama için diğer bir yöntem de şudur;
Yiyecekleri saklamak için kullanılan streç folyo temin ediniz.
Folyoyu neyinize, alt tarafı dahil olmak üzere bütün perde ve delikleri
kapatacak, sadece başpare takılan birinci boğum açık bırakılacak
şekilde sıkıca sarınız. Yağı, açık bıraktığınız birinci boğum
ağzından dökerek neyinizin içini tamamen doldurunuz. Doldurduğunuz
yağın bir müddet neyin içinde kalmasını sağlayınız. Yağın neyin
içerisinde kalma süreci çok önemli değildir. Bu süre, bir saat de
olabilir, bir kaç gün de olabilir.
Bekleme süresinde, neyi dik olarak uygun bir yere dayayıp, içindeki
yağın üç dört saat süresince, altına koyduğunuz kaba süzülmesini
bekleyiniz. Bekleme süresinin ardından, kamışın üzerindeki yağı önce
temiz pamuklu bir bez yardımıyla siliniz. Eğer üzerinde yağ tortusu
kalmışsa, çok hafif nemli ve sabunlu temiz bir bez ile nazikçe
silebilirsiniz. Neyinizi silerken alkol ya da deterjan kullanmayınız.
ÖNEMLİ NOT: Neylerin perde deliklerini yapışkan bant ile
kapatmayınız. Aksi takdirde yapışkan bandı sökerken delik
kenarlarının sıyrılıp bozulmasına neden olursunuz. Bu durum garanti
kapsamının dışında kalan önemli bir kullanma hatasıdır ve mesuliyet
kabul edilmez.
2) Neyiniz zamanla eğrilebilir. Kamışlar geldikleri ortamda
düz halde bulunmamaktadırlar. Kamışların düzlüğünü, oldukça zahmetli
bir işlemden sonra elde etmekteyiz. Kamış, ney halini aldıktan sonra,
neyzenin neyi üfleme alışkanlıkları, neyi muhafaza etme şartları,
bulunduğu yerin iklim faktörleri doğrultusunda şekil alabilir. Bu
faktörler, kamışı eski haline, yani özüne doğru meylettirebilir. Bu
durum normal olarak kabul edilir ve neyin ses kalitesine veya
akorduna olumlu ya da olumsuz bir tesirde bulunmaz. Bu durumu
engelleyebilmek için neyinizi ısı kaynaklarından ve uzun süreli
doğrudan güneş ışığından korumanız gerekir. Ayrıca neyinizi masa
üzerinde muhafaza ederken, başpâresini masanın dışına taşacak ve
neyin gövdesi ile masa yüzeyi temas edecek şekilde koymanız tavsiye
edilir.
3) Neyin içini asla fırçalamayınız, ya da harbi benzeri
aletlerle temizlemeyiniz. Çünkü neyin içi düz bir boru gibi değildir
ve kamış içlerinde belirli çaplara ve çok kırılgan bir yapıya sahip
olan boğum delikleri mevcuttur. Neyiniz bu deliklerin çaplarına
müdahale edilerek akordlanmaktadır. Fırça ya da harbi gibi âletler
kullanılırsa, çok hassas olan bu boğum deliklerinin kırılması ya da
genişlemesi sonucunda neyinizin akordu bozulacaktır. Neyiniz bu
durumda, standart dışı akordsuz bir ney haline gelir.
4) Neyinizin içini yıkamayın, ya da sesinin daha iyi çıkması
için içini suyla ıslatmayın. Aksi takdirde 3. maddede bahsettiğimiz
boğum yerlerinin çürümesine veya gevrekleşip bozulmasına sebep
olursunuz. Tabiattan, toprak ile ilişkisi kesildikten sonra
kamışların baş düşmanı su ve rutubettir.
5) Neyinizin içinin temiz kalması ve boğumlarının daralıp
tıkanmaması için, yemek sonrasında hemen veya bir şeyler yerken ney
üflemeyiniz. Aksi taktirde neyinizin içini dolduran artıklar neyin
performansını düşürecektir.
6) Neyiniz, özellikle üfledikten sonra, nefesinizden dolayı
nemlenecektir. Üflemeniz sona erdikten sonra muhakkak oda ortamında
havalanmasını sağlayınız asla hava almayan plastik ya da benzeri
kutulara hapsetmeyiniz. Aksi takdirde kamış nemini atamayacağı için
neyinizin içi küflenecek ve bu küf, neyinizin sesinin kapanmasına
sebep olacaktır. Bu durumda neyinizi kendi kendinize temizlemeye
çalışmayınız; derhal atölyemize ulaştırınız. Neyiniz herhangi bir
ücret talep edilmeksizin temizlenip size eskisi gibi teslim
edilecektir.
7) Neyinizin birinci boğumu olan ses kutusunun içi bir süre
sonra kararıp yeni görünümünü yitirecektir. Bu durum her neyde olur
ve olağandır. Neyler eskidikçe ses kutuları bu hali alır. Eski tabirle
neyin pişmesi ve olgunlaşması buna bağlıdır. Bu kararma uzun süreler
sonra zamanla ikinci, üçüncü ve diğer boğumlara kadar iner. Ses
kutusu olan birinci boğuma çok kir birikmişse parmağınıza
dolayacağınız bir kuru bez yardımıyla boğum deliğine dokunmadan
dikkatlice temizleyebilirsiniz. Bu delik tiz seslerin sağlığı
açısından önemlidir; genişletmeye çalışmayınız.
8) Boynuz başpâreler, nemlilik, kuruluk ve sıcaklık gibi hava
şartları nispetinde gevşeyebilir, ya da çok sıkılaşabilirler. Bu
durum değişkenlik gösterebilir. Gevşek başpâreler üflendikten bir
süre sonra tekrar sıkılaşır, ya da başpârenin kamışa giren kısmına
kağıt, ip ya da sıhhi tesisatçıların kullandığı teflon bant sarılıp
tekrar neye takılırsa sorun giderilebilir. Bu durum boynuz başpâreler
için geçerlidir. Diğer maddelerden yapılmış başpârelerde pek
görülmez.
The ney is
an instrument with a very long lifespan if it is looked after properly
and kept safe. There are still neys today which date back around three
to four centuries. The performance of a ney will increase as it ages,
the more it is used the better it will sound. In relation to this both
its material and sentimental value will increase. Neys that have been
passed down through the generations are considered cultural inheritance
and are priceless items. To obtain a high performance and long life
from your ney, which you can pass down to further generations, consider
the following care instructions;
1.)
Oil your Ney periodically every month. Oils that are suitable for this
process include corn oil, almond oil, and sesame oil. Corn oil is
mostly preferred, as it is more economic and easier to obtain than
other oils. Corn oil is better absorbed into the pores of the ney and
unlike other oils does not leave a sticky layer inside the ney. The
most practical solution for this process is the following: From your
local hardware shop obtain a 50mm diameter PVC pipe that is long enough
to encapsulate your largest ney. Seal one end of your PVC pipe using a
PVC cap and glue. Once you have done this you may fill your tank with
oil and easily oil your neys by dipping them in and out. Prior to
oiling, restrain from playing your ney as this causes the pores to
moisten and will not absorb the required amount of oil. If you would
like your ney to have a pleasant odour then you may add a scent of your
preference into your oil such as musk, amber, rose etc. In order to
prevent any damage to your ney, you must ensure that the scent you are
using does not include any alcohol. Another method for oiling your ney
is: Completely wrap all openings on your Ney using aluminium foil
except for the top mouthpiece hole. Pour the oil through the top
mouthpiece hole until the Ney is completely full. Once full allow the
oil to stay there for a period of time. How long you chose to leave it
is entirely up to you, you may leave it for an hour or a few days. Once
you have drained the oil from your ney allow it to sit in an upright
position for 3-4 hours. After this you may wipe your ney down using a
dry cotton cloth. If there is any hardened residue you may use a
slightly damp and soapy cloth to gently wipe it away. Do not use any
alcohol or detergents. IMPORTANT NOTE: Do not close the finger hole
with sticky tape. This may result in damaging the holes when trying to
remove the sticky tape. In such an event your ney will not be covered
by warranty.
2.)
Reeds are not found straight when harvested; therefore your ney may
experience warping with time. They are straightened through a lengthy
process. Once the reed is transformed into a ney, it may experience
slight warping, this may be influenced by the players style, care,
handling, environment and climatic conditions. These factors may cause
the shape of the ney to transform back into its original form. This is
considered normal and does not affect the performance or tuning of the
ney. To prevent this avoid exposing your ney to direct heat or
sunlight. When placing your ney flat on a table ensure that the
mouthpiece is hanging over the edge of the table.
3.)
Never try to clean the inside of your ney using a brush or any other
object, because the inside of the ney is not flat like an ordinary
pipe. There are very precise and fragile segment holes, which are
opened in accordance with the tuning of the ney. Using a brush or other
objects to clean the inside may damage these fragile holes. If these
holes are broken or widened it will result in a loss of standard
tuning.
4.) Do
not wash the inside of your ney. Do not wet it to get a better sound,
otherwise the above-mentioned segment holes loosen and deteriorate
away. Once the reed is removed form its natural habitat, water and
moisture become its enemy.
5.) To
keep the inside of your ney clean avoid playing during or after meals
to prevent any food particles clogging the inside as this decreases the
performance of the ney.
6.)
After using your ney it will develop moisture therefore you must ensure
to let your ney to dry in the open at room temperature, do not place
it inside a closed container or casing of any sort. If you do not allow
your ney to dry it will result in mould developing on the inside. This
will reduce the sound quality of your ney. In such a case do not
attempt to clean the inside yourself; return in to our workshop
immediately and it will be cleaned and returned to you at no cost.
7.)
The first segment of the ney (also know as the soundbox) will lose its
original colour and darken. This is normal with all neys. As every ney
ages it will take on this effect. This is know as the burning and
maturing of the ney. With time this darkening effect will follow
through to the second and third segments and so on. If there is a build
up of dirt inside the sound box, you may clean it gently using a dry
cloth making sure you stay clear of the segment hole inside. This hole
is crucially important especially with the higher notes. Never try to
widen this hole.
8.)
Mouthpieces that are produced from horn material may loosen or tighten
as a result of climatic conditions. These mouthpieces will tighten once
you start playing your ney, otherwise you may wrap the joining area
with paper, string or some teflon tape, this solves the problem in most
situations. This problem is only seen in horn mouthpieces and not
common with other materials.
|
Kamışın, asırlardır, ney olma uğruna süregelen yolculuğunu benimle paylaştığınız için teşekkür ederim.Kamışın kendine has bir sıcaklığı ve çok kuvvetli bir çekimi vardır. Neyi dinlediğinizde, size birşeyler anlatmak istediğini anlarsınız. Belki, bir kere dinlemeniz yetmeyecektir... Dinledikçe dinler ve kendi içinize doğru bir yolculuğun ilk adımlarını atmaya, nihayet nereden geldiğinizi ve nereye gideceğinizi sorgulamaya başlarsınız. Hele birde kamışa sarılır, dağlanmış içini nefesinizle serinletmeye çalışırsanız, kamış sizinle hemhâl olur ve anlatmak istediklerini sizin nefesinizle hemhâl olup anlatmaya başlar. Anlayana aşk, anlamayana ise saz olur.Görevim, Mevlânâ Hazretlerinden bizlere emanet edilen "Nây-ı Şerîfi" değerli hocam; Niyazi SAYIN beyefendiden öğrendiğim geleneksel yapım teknikleriyle hazırlayıp, sizlere yıllarca yârenlik edecek gelecekte çocuklarınıza ve torunlarınıza intikal edecek sağlamlıkta üretmektir.
.jpg)
.jpg)
